Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne część III
PERCEPCJA WZROKOWA
to postrzeganie wzrokowe otaczającego świata jako zbioru
dających się wyróżnić przedmiotów i kształtów pozostających we wzajemnych stosunkach przestrzennych.
Podsystemy percepcji wzrokowej:
1. Koordynacja wzrokowo-ruchowa
jest to zdolność do zharmonizowania ruchów gałek ocznych z ruchami całego ciała lub któregoś z jego części.
2. Percepcja figury i tła
Jest to wyodrębnianie bodźców słuchowych, dotykowych, wzrokowych ważnych w danym kontekście, spośród tych mniej ważnych; większość pozostałych bodźców tworzy mgliście spostrzegane tło.
3. Percepcja stałości kształtu
Jest to zdolność do spostrzegania przedmiotu jako posiadającego stałe właściwości – określony kształt, położenie i wielkość, niezależnie od zmiennych wrażeń wywołanych przez ten przedmiot na siatkówce oka.
4. Percepcja pozycji w przestrzeni
Jest to spostrzeganie relacji przestrzennych zachodzących między przedmiotem i obserwatorem. Biorąc pod uwagę przestrzeń, jednostka jest zawsze w centrum własnego świata i postrzega przedmioty jako będące z tyłu, z przodu, przed, za, ponad, poniżej lub w którejś jej stronie.
5. Percepcja stosunków przestrzennych
Jest to zdolność do spostrzegania położenia dwóch lub więcej przedmiotów w stosunku do samego siebie, a także relacji przestrzennych zachodzących między przedmiotami.
Propozycje zadań:
Rozwijanie pojęcia schematu ciała
Wprowadzanie kierunków od osi własnego ciała
Orientacja w schemacie ciała drugiej osoby
Spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni (miejsca i kierunku)
Spostrzeganie stosunków przestrzennych
Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej
Rozpoznawanie przedmiotu poprzez dotyk
Obserwowanie
Wyszukiwanie
Układanie
Porównywanie
Porządkowanie i grupowanie
Wyodrębnianie i liczenie
Odwzorowywanie
Ćwiczenia pamięci wzrokowej
Można też wesprzeć się pomysłami proponowanymi przez Panią Małgorzatę Koc. Proponuje ćwiczenia percepcji wzrokowej, ale też motoryki małej.
Źródło: materiały własne, www.przedszkole13.bliżej.info
Powodzenia!
Paulina Kowalska
Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne część II
Percepcja jest złożonym procesem poznawczym i pierwszym etapem przetwarzania informacji, który prowadzi do odbierania zjawisk lub procesów przez narządy zmysłów, np. ucho, oko, skórę. W chwili urodzenia każdy człowiek ma pewne genetyczne uwarunkowania percepcyjne, ale nie pozostają one takie same przez resztę jego życia. Będą się rozwijać i zmieniać w specyficzny sposób za sprawą nowych doświadczeń – wszystkich sytuacji życiowych wchodzących w skład procesów uczenia się.
Percepcja słuchowa to zdolność do odbierania, rejestrowania i identyfikowania bodźców dźwiękowych z otoczenia. Ich prawidłowe rozpoznawanie i różnicowanie przez dziecko jest podstawą słyszenia mowy, a zatem nabywania przez nie również mowy czynnej, a także umiejętności czytania, które wymaga dźwiękowego odtwarzania słów na podstawie widzianych liter, oraz pisania, gdzie usłyszane
w wyrazie dźwięki wyznaczają kolejność ich zapisywania za pomocą liter. Najpierw ucho zewnętrzne zbiera fale dźwiękowe i kieruje je w stronę bębenka, co wywołuje jego ruch – błona bębenkowa drga
z częstotliwością dźwięku. Następnie wibracje przenoszone przez kosteczki słuchowe trafiają do ślimaka
a drgania wywołane dźwiękiem wprawiają w ruch znajdujący się w nim płyn. Ruchy płynu powodują uginanie się rzęsek słuchowych, które tworzą sygnały nerwowe przechwytywane przez nerw słuchowy. Rzęski słuchowe na jednym z końców ślimaka odpowiadają za przekazywanie dźwięków o niskiej częstotliwości, a te z drugiej strony – za przekazywanie dźwięków o wysokiej częstotliwości. Nerw słuchowy przekazuje sygnały do mózgu, który interpretuje je jako dźwięk (słyszenie).
Rozwój percepcji słuchowej do wieku przedszkolnego
Rozwój funkcji słuchowych jest warunkowany przez dojrzewanie narządu słuchu i odpowiednią stymulację dźwiękową. Umiejętności osiągane w ramach percepcji wzrokowej czy ruchowej również oddziałują na siebie. Za najbardziej podstawową uważa się percepcję dźwięków otoczenia, określaną mianem I układu sygnałowego (percepcja dźwięków mowy to II układ sygnałowy). Dziecko eksploruje świat dzięki jego wizualnym, dotykowym, ale i akustycznym cechom. Uczy się także wykorzystywać dźwięki do komunikacji z otoczeniem. Pierwotnie mają one charakter niejęzykowy (komunikacja przedjęzykowa), ale
w wyniku nabywania kolejnych kompetencji maluch odkrywa językowy wymiar dźwięków. Interakcja dziecka z otoczeniem w oparciu o sygnały dźwiękowe pojawia się już w okresie prenatalnym. Noworodek umie zlokalizować źródło dźwięku i reaguje na dźwięki otoczenia, na głos najbliższych osób, zwłaszcza matki.
W ciągu pierwszego roku życia dziecko uczy się kojarzenia dźwięku z określonym przedmiotem, manipulowania przedmiotami w celu uzyskania efektów dźwiękowych, słuchania własnych produkcji dźwiękowych, rozumienia poleceń słownych powiązanych z gestem i odczytywania stanów emocjonalnych na podstawie brzmienia głosu. Zaczyna już powtarzać sylaby i proste słowa. Działania malucha w drugim roku życia dostarczają nowych, znacznie zróżnicowanych doznań dźwiękowych. Coraz większe znaczenie mają te, które są wywoływane przez nie samo: okrzyki, pierwsze słowa, odgłos własnych kroków na schodach czy zabawa instrumentami muzycznymi. Dziecko zaczyna identyfikować i różnicować nowe wyrażenia dźwiękonaśladowcze, słowa i melodie. Trzylatek udoskonala identyfikowanie nowych słów, rozumienie wypowiedzi, tworzy własne konstrukcje językowe w oparciu o te, które usłyszał.
Przedszkolak ma przed sobą nowe wyzwania, takie jak słuchanie i rozumienie poleceń skierowanych do grupy, słuchanie tekstów, uczenie się wierszy i piosenek. Obecność dystraktorów (płacz innych dzieci, szum, hałas itp.) i różnorodność doznań słuchowych sprawiają, że zadania te są trudniejsze. W tym okresie szczególnie istotny jest rozwój słuchu fonemowego, czyli zdolności różnicowania dźwięków mowy.
Słuch fonemowy i jego zaburzenia
Rozwój słuchu fonemowego uzależniony jest od prawidłowego słuchu fizjologicznego, jednak
w przeciwieństwie do niego słuch fonemowy nie jest cechą wrodzoną, lecz indywidualną, kształtującą się
w dzieciństwie i podlegającą wpływom środowiska. Dlatego tak istotna jest stymulacja funkcji słuchowych w tym zakresie, zwłaszcza w okresie przedszkolnym. Zdolność ta warunkuje pojawienie się prawidłowej mowy i przebiega w kilku etapach, które według R.J. Lewina są zarówno etapami rozwoju słuchu fonemowego, jak i etapami rozwoju mowy dziecka:
Ważne!
Zaburzenia w zakresie rozwoju słuchu fonemowego bezpośrednio wpływają na rozwój mowy czynnej i biernej,
a na dalszym etapie edukacyjnym utrudniają opanowanie umiejętności czytania i pisania. Dziecko przejawiające deficyty w tej sferze może zniekształcać głoski, mieć trudności ze zrozumieniem bardziej złożonych poleceń,
a także z uczeniem się tekstów na pamięć. Zazwyczaj ma również problemy z wyróżnianiem głosek w wyrazach
i kojarzeniem ich z odpowiadającymi im znakami graficznymi, co w ogromnej mierze utrudnia proces nauki czytania i pisania.
Ćwiczenia wspierające rozwój percepcji słuchowej
Zaburzenia rozwoju percepcji słuchowej nie zawsze mają charakter dysfunkcji wymagającej interwencji lekarskiej. Czasem wystarczą systematyczne ćwiczenia usprawniające jej działanie. Mogą być one wykonywane w przedszkolu pod kontrolą logopedy, pedagoga czy psychologa, ale również w domu razem z rodzicami. Poniżej prezentujemy przykłady takich ćwiczeń:
Zachęcam również do zapoznania się z propozycjami Pani Małgorzaty Koc.
Grafomotoryka to najprościej rzecz ujmując umiejętność rysowania i pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowują dziecko do nauki pisania. Rozwijamy ją na każdym etapie rozwoju dziecka.
Co jest ważne w ćwiczeniach grafomotoryki?
Grafomotoryka – ćwiczenia, czyli w jaki sposób możemy sami w domu usprawnić grafomotorykę naszych dzieci?
Nauka pisania jak i rysowania zaczyna się od nieporadnych prób rysowania po śladzie szlaczków, lub znaków literopodobnych. Dopiero po tym etapie dziecko dostając zeszyt w trzy linię i ołówek i próbuje pisać samodzielnie pierwsze litery, początkowo drukowane, potem pisane, często nie trzymając się liniatury. Ważne jest aby stworzyć dziecku możliwości bogatego wyboru operacji ruchowych, na przeróżnym materiale i strukturze. Niech dziecko drze, zgniata stare, niepotrzebne gazety, maluje farbami twórczo, maczając nawet całe stopy i dłonie, niech tworzy z masy solnej, niech bawi się w piachu, zagniata ciasto, nawleka korale. Wszystko da się posprzątać, wszystko da się domyć. Niech pociecha zaczyna od zwykłego kolorowania kolorowanek, obrazków, zamalowywania przestrzeni, obrysowywania przedmiotów, kalkowania, odwzorowywania rysunków, figur geometrycznych, wzorów, rysowania po śladzie, ćwiczenia w liniaturze, po różnego rodzaju ćwiczenia wzrokowo – słuchowo – ruchowe, którym towarzyszy słowo mówione i muzyka, ćwiczenia usprawniające pracę wszystkich analizatorów (o czym będę pisać w przyszłym tygodniu). Oto przykłady konkretnych ćwiczeń i prac które możemy zaproponować naszym dzieciom:
Poza wyżej wymienionymi propozycjami zachęcam do obejrzenia krótkiego filmiku, który znajduje się pod linkiem poniżej. Znajdziecie tam propozycje zabaw z klamerkami, które również wspaniale wpływają na rozwój motoryki małej, a przy okazji uruchamiają percepcję wzrokową.
Zachęcam do zabawy!
Paulina Kowalska