Wstęp  

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego umożliwia uczniom zdobycie wiedzy           i umiejętności niezbędnych do poznania siebie, własnych predyspozycji zawodowych, rynku pracy i zasad nim rządzących, a także zaplanowanie własnej kariery edukacyjno-zawodowej. System obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia ponadpodstawowego/                 ponadgimnazjalnego. Określa rolę, zadania i metody oraz formy pracy zawodoznawczej zespołu nauczycieli ds. preorientacji zawodowej. Program doradztwa zawodowego zawiera wykaz określonych doświadczeń, które szkoła – w odpowiedzi na potrzeby swoich uczniów – chce im zapewnić w procesie kształcenia.

W/w zadania realizowane będą poprzez:
 1.   Systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne                     i zawodowe oraz  pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej.

2.  Gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych  dla poziomu kształcenia.

3. Wskazywanie uczniom, rodzicom dodatkowych źródeł informacji na poziomie regionalnym, ogólnokrajowym, europejskim i światowym dotyczących:

a) rynku pracy,

b) trendów rozwojowych w świecie zawodów i zatrudnienia,

c) wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów przy wykonywaniu przyszłych zadań zawodowych,

d) instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w życiu codziennym i zawodowym,

e) alternatywnych możliwości kształcenia dla uczniów z problemami emocjonalnymi i dla uczniów niedostosowanych społecznie,

f ) programów edukacyjnych Unii Europejskiej.

4.    Udzielanie indywidualnych porad uczniom i rodzicom.

5. Prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej.

6.    Koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę.

7. Wspieranie w działaniach doradczych rodziców i nauczycieli poprzez organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych, udostępnianie informacji i materiałów do pracy                 z uczniami.

8. Zapewnienie ciągłości działań wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, realizacji działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w programie wychowawczo- profilaktycznym.

9.  Współpracowanie z instytucjami wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa.

 

Cele Wewnątrzszkolnego Systemu  Doradztwa Zawodowego.

 

Celem głównym programu jest przygotowanie uczniów do trafnego wyboru zawodu

i dalszego kierunku kształcenia poprzez pobudzenie uczniów do samopoznania i zdobycia wiedzy niezbędnej do właściwego zaplanowania kariery zawodowej. Wyżej wymieniony cel wykazuje konieczność kształcenia wśród uczniów konkretnych umiejętności i dyspozycji, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w różnych rolach zawodowych i społecznych. Ponadto cel główny zobowiązuje całą społeczność szkolną do systematycznych oddziaływań wychowawczo – doradczych.

Uczniowie:

- poznają własne predyspozycji zawodowe – zainteresowania, uzdolnienia;

- rozwijają swoje umiejętności interpersonalne;

- są zmotywowani do podjęcia wysiłku przy podejmowaniu decyzji w sprawie wyboru szkoły

  i zawodu;

- znają czynniki trafnego wyboru zawodu;

- wiedzą jak się uczyć i rozwijać swoje zainteresowania, pasje i predyspozycje;

- potrafią określić swoje mocne strony, są świadomi swoich ograniczeń;

- posiadają informacje o zawodach i sytuacji na rynku pracy;

- znają system kształcenia, oraz ofertę szkół ponadpodstawowych/ponadgimnazjalnych;

- znają zasady rekrutacji i terminarz rekrutacyjny;

- wybierają zawód i szkołę po dokonaniu konfrontacji własnych predyspozycji                                   z wymaganiami szkoły i zawodu;

- znają  przeciwwskazania zdrowotne do wyboru zawodu i szkoły;

- znają źródła informacji edukacyjnej i zawodoznawczej;

- są otwarci  i przygotowani na wyzwania współczesnego świata

 

 

Nauczyciele:

- wykorzystują wiedzę nt. ucznia, pomagają w określaniu indywidualnych profili;

- potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów;

- rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje;

- wspierają decyzję zawodowo – edukacyjną swoich uczniów;

- realizują metodami aktywnymi zgodnie z podstawą programową tematy zawodoznawcze.

 

Rodzice:

- są zaangażowani i przygotowani do pełnienia roli „doradców”;

- znają czynniki ważne przy wyborze szkoły i zawodu;

- znają ścieżki edukacyjne, ofertę szkół, zasady rekrutacji;

- wiedzą gdzie szukać pomocy dla swoich dzieci w sytuacjach trudnych i problemowych.

 

Organizacja treści, struktura programu.

Realizacja zajęć z doradztwa zawodowego w VII klasie szkoły podstawowej odbywać się będzie na 10 zajęciach z doradcą zawodowym

Treści :

• Wszyscy jesteśmy zdolni

• Praca w grupie jako przykład kompetencji kluczowej

• Umiejętności a zawód

• Moje umiejętności

• Czym się interesuję

• Jak zaplanować przyszłość edukacyjno-zawodową

• Moja przyszłość edukacyjno-zawodowa

• Zawody w moim najbliższym otoczeniu

• Od elektryka do kierownika

• Kompetencje na rynku pracy

 

Działania wobec rodziców:

 

       •   Przygotowanie uczniów do wyborów edukacyjnych i zawodowych. Zapoznanie rodziców z programem zajęć z doradztwa zawodowego

 

• Jaki jest potencjał mojego dziecka?

 

 

 

 

      Realizacja zajęć gimnazjum z doradztwa zawodowego odbywa się na godzinach                        z wychowawcą oraz innych zajęciach edukacyjno-wychowawczych z uczniami. Zajęcia prowadzić mogą wychowawcy, nauczyciele, pedagog, doradcy zawodowi lub specjaliści           z poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz inne osoby (np. przewodnicy podczas wycieczek zawodoznawczych).

Program zajęć z doradztwa zawodowo-edukacyjnego ma charakter modułowy oparty na założeniach programu „ Rozwijam Skrzydła”.

 

MODUŁY:

- poznanie siebie,

- wiedza o rynku pracy,

- podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych

• realizowane są w każdej klasie. Treści komponowane są tak, aby uczeń miał możliwość pogłębiania wiedzy i rozwijania umiejętności, z którymi zapoznał się.
   

Klasa II    

• Jaki jestem – oto jest pytanie

• Zainteresowania- inspiracja do działania i sposób na relaks

• Rozwijam skrzydła- podsumowanie wiedzy o sobie

• Świat zawodów. Co to takiego?

Klasa III

• Decyzje – szanse czy ograniczenia?

• Informacja zawodowa, czyli co warto wiedzieć o zawodach?

• Szkolnictwo ponadgimnazjalne. Ścieżki kształcenia

• Krok za krokiem, czyli nie do razu Kraków zbudowano. O celach i planach edukacyjno-zawodowych

Bloki tematyczne w zakresie warsztatów z rodzicami

Klasa II

• Jaki jest potencjał mojego dziecka?

Klasa III

• Szkolnictwo ponadgimnazjalne

Zadania Rady Pedagogicznej

Utworzenie i zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa poprzez:

1. Określenie priorytetów dotyczących orientacji i informacji zawodowej na cykl kształcenia.

2. Wdrażanie działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w programie wychowawczym i profilaktycznym szkoły.

3. Uwzględnianie  zadań programu w rocznym planie wychowawczym klasy na każdym poziomie.

4. Realizowanie działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w programie nauczania.

 Ponadto pedagog szkolny koordynuje wszystkie działania WSDZ, odpowiada za współpracę z osobami i instytucjami wspierającymi szkołę w zakresie planowania kariery edukacyjno- zawodowej uczniów.                

Zadania pedagoga/doradcę zawodowego:

-systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne                         i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej

- gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;

- prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu z uwzględnieniem rozpoznanych mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów;

-  koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę; - współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;

-  wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów                 w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej

 

 

 

Zadania wychowawców klas:

- pomoc uczniom w zdobyciu i pogłębianiu wiedzy o interesujących zawodach;

- wyzwalanie ich aktywności w kierunku samopoznania i samooceny;

- przybliżenie informacji na temat rynku pracy i zjawisk na nim zachodzących;

- kształtowanie w uczniach postaw aktywnych i przedsiębiorczych;

- współpracę z rodzicami przy organizowaniu spotkań z przedstawicielami szkół czy przedstawicielami danych zawodów(w tej roli rodzice), wycieczek zawodoznawczych;

- kierowanie w sprawach trudnych, do specjalistów: doradców zawodowych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i urzędach pracy, lekarzy itp.

Zadania nauczycieli przedmiotów:

- diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje i pomoc w planowaniu kształcenia

 i kariery zawodowej;

- prowadzenie (na godzinach wychowawczych, lekcjach przedmiotowych, zajęciach pozalekcyjnych w ramach kołek zainteresowań) grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej;

- wzbogacanie warsztatu pracy o nowoczesne środki przekazu informacji ( Internet, CD, wideo itp.) oraz udostępnianie ich osobom zainteresowanym;

– współpracowanie z instytucjami wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa, przede wszystkim z doradcą zawodowym w celu tworzenia jednolitego frontu oddziaływań doradczych i wykorzystywania materiałów doprowadzenia zajęć.

Ponadto nauczyciele przedmiotowi powinni:

- uświadamiać wagę poszczególnych przedmiotów w kształtowaniu umiejętności zawodowych;

- omawiać zawody związane z daną dziedziną i realizowanymi hasłami programu nauczania;

- omawiać zawody „przeszłości” i „przyszłości” związane z danymi przedmiotami, czy obszarami wiedzy;

- wskazywać możliwości praktycznego zastosowania zdobytych umiejętności i wiedzy;

- tworzyć zespoły zadaniowe do wyszukiwania informacji o poszczególnych zawodach

 i kierunkach kształcenia.

Zadania biblioteki szkolnej

- gromadzenie i udostępnianie materiałów edukacyjnych i informacyjnych ( informacje                     o zawodach, szkołach )

 

 

Do działań podejmowanych przez rodziców pożądana jest :

- rozmowa z dzieckiem (o kłopotach i rozterkach związanych z wyborem zawodu, realna ocena możliwości dziecka) i wspieranie go w poszukiwaniu „jego własnego miejsca na ziemi”;

- zachęcanie dziecka do rozwijania swoich pasji i motywowanie go do brania udziału

w zajęciach dodatkowych ( pomoc dziecku w określeniu jego zainteresowań, uzdolnień, cech temperamentu itp.);

- udzielanie pomocy w poszukiwaniu informacji o poszczególnych zawodach i możliwościach kształcenia;

- wskazywanie i rozważanie z dzieckiem alternatywnych rozwiązań na wypadek niepowodzeń edukacyjno- zawodowych;

- stały kontakt ze szkołą (wychowawcą, nauczycielami przedmiotowymi, pedagogiem, psychologiem).

Działania podejmowane przez uczniów, to głównie:

- udział w rożnych akcjach ( dni przedsiębiorczości, targi edukacyjne, targi pracy, wycieczki zawodoznawcze);

- udział w drzwiach otwartych w szkołach, na uczelniach;

- korzystanie z informacji zawartych na stronach internetowych, informatorach.

 

Współpraca z instytucjami i osobami wspierającymi szkołę w zakresie działań edukacyjno-zawodowych

- Powiatowy Urząd Pracy

Powiatowy Urząd Pracy stanowi źródło informacji o zawodach i aktualnej sytuacji na rynku pracy. 

- Poradnia Pedagogiczno – Psychologiczna

Poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, na mocy prawa oświatowego udzielają pomocy uczniom w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, zawodu i planowania kariery zawodowej. Pomoc taka odbywać się może na terenie Poradni,

a także na terenie szkoły. Poradnia jako placówka oświatowa w ramach swoich obowiązków statutowych udziela specjalistycznej pomocy uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, z problemami zdrowotnymi.

- Ochotnicze Hufce Pracy

Ochotnicze Hufce Pracy zajmują się młodzieżą od 15 do 25 roku życia wymagającą opieki                             w celu zapewnienia kontynuacji nauki oraz zdobycia zawodu.

- Szkoły ponadpodstawowe/ ponadgimnazjalne

Szkoły ponadpodstawowe/ ponadgimnazjalne współpracują ze szkołą głównie poprzez prezentowanie oferty edukacyjnej oraz zasad i terminów rekrutacji na dany rok szkolny. Odbywa się to w ramach „drzwi otwartych”, a także podczas spotkań przedstawicieli szkół na terenie szkoły.

- Uczelnie wyższe

Uczniowie oprócz poznania oferty mają okazję do porozmawiania ze studentami                          i profesorami interesujących ich uczelni oraz zasięgnięcia informacji na tematy, których nie ma na stronach internetowych. Dowiadują się także, jakie są perspektywy rozwoju ich kariery zawodowej w przyszłości. Integralną częścią spotkań są także pokazy artystyczne i naukowe,  prace plastyczne, wystawy, ekspozycje przedstawiające określony temat, które  wspomagają poznawanie siebie i skłaniają do zastanowienia się nad swoimi predyspozycjami zawodowymi, cechami własnej osobowości czy charakteru.

Inne działania – zależą od potrzeb uczniów oraz możliwości, pomysłowości i zaangażowania pracowników szkoły. Przykładem takiego działania mogą cykliczne wystawy np. „zawód miesiąca”), wycieczki do zakładów pracy, spotkania z absolwentami szkół. Ważnym ogniwem w tym procesie jest także pielęgniarka szkolna, która z powodzeniem może organizować pogadanki na temat przeciwwskazań zdrowotnych w odniesieniu do poszczególnych zawodów, pokazy udzielania pierwszej pomocy, czy sposoby radzenia sobie z rożnymi urazami, mogącymi przydarzyć się podczas wykonywania określonych czynności zawodowych.

Nauczyciele na poszczególnych lekcjach mogą włączyć się w te działania, stwarzając odpowiednie warunki, umożliwiające uczniom wzrastanie w te role i nabywanie określonych umiejętności poprzez:

- planowanie, organizowanie i oceniane własnej nauki, przyjmowanie za nią coraz większej odpowiedzialności;

- skuteczne porozumiewania się w rożnych sytuacjach prezentacji własnego punktu widzenia

 i uwzględniania poglądów innych ludzi, poprawne posługiwanie się językiem ojczystym, przygotowanie do publicznych wystąpień;

- efektywne współdziałanie w zespole i pracy w grupie, budowanie więzi międzyludzkich, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji, skuteczne działanie na gruncie zachowania obowiązujących norm;

- rozwiązanie problemów w twórczy sposób,

Orientacja zawodowa w szkole jest  działalnością włączoną w program wychowawczo-profilaktyczny (poruszanie zagadnień dotyczących kształtowania umiejętności dbania o własny stan psychiczny i fizyczny – np. radzenie sobie ze stresem, rozwiązywanie konfliktów, uczenie sztuki asertywności, autoprezentacji, kształtowanie społecznie pożądanych postaw             i zachowań, także w odniesieniu do przyszłej pracy zawodowej, uczenie odpowiedzialności, wyznaczania celów i konsekwentnego ich realizowania). Wpisanie w te poczynania doradztwa zawodowego może zaowocować lepszą współpracą nauczycieli w tym względzie           i ich większym zaangażowaniem się w WSDZ.

Formy, metody i techniki realizacji zadań programu

 Uczniowie, którzy napotykają na trudności decyzyjne mogą korzystać z indywidualnych

 i  grupowych form poradnictwa zawodowego poprzez:

- rozmowy i wywiady doradcze;

- diagnozowanie predyspozycji zawodowych poprzez metody testowe;

- udzielanie wsparcia i pomocy w podjęciu decyzji;

- pomocy w budowaniu poczucia własnej wartości, pokonywania barier, które przeszkadzają w optymalnym rozwoju;

- pomocy w terminowym i przepisowym składaniu dokumentów do szkół;

- udzielania informacji adekwatnych do potrzeb ucznia (także o alternatywnych formach.

Główne metody i techniki w poradnictwie grupowym to:

- mini wykłady, seminaria;

- drzewo decyzyjne;

- mapy myślowe;

- prezentacje multimedialne;

- dyskusje, burze mózgów;

- treningi umiejętności społecznych;

- inscenizacje i odgrywanie ról;

- metody testowe (kwestionariusze, ankiety, testy;

- warsztaty zawodoznawcze;

- filmy edukacyjne;

- zajęcia w pracowni komputerowej ( zasoby Internetu i programy do planowania kariery).

Do  sposobów pracy z uczniami, które można zaliczyć do metod aktywizujących ze względu na to, że pobudzają aktywność poznawczą i ukierunkowują zainteresowania uczniów należy zaliczyć:

- spotkania z interesującymi ludźmi (przedstawicielami rożnych zawodów), które dają uczniom szansę zdobycia wiedzy dotyczącej podstaw działalności rożnych firm, instytucji

i organizacji a także informacje o najnowszych osiągnięciach w rożnych branżach;

- wycieczki do zakładów pracy – umożliwiające poznanie środowiska pracy oraz poznanie praktycznych aspektów wykonywania danego zawodu;

Inne formy pracy to;

- prowadzenie gazetki informacyjnej na korytarzu szkolnym i w pokoju nauczycielskim;

- informacje na stronie internetowej szkoły;

- prowadzenie konkursów wiedzy nt. znajomości zawodów i rynku pracy;

- organizowanie wystaw zawodoznawczych;

- spotkania diagnostyczne i informacyjne z osobami i instytucjami wspierającymi szkołę

w zakresie preorientacji zawodowej np. spotkanie z pracownikami poradni psychologiczno – pedagogicznej, lekarzem medycyny pracy, pracownikami Powiatowego Urzędu Pracy;

- organizowanie zajęć pozalekcyjnych;

- angażowanie rodziców w pogadanki tematyczne np. zawód wykonywany z pasją;

- organizowanie spotkań informacyjnych z przedstawicielami szkół;

- uczestnictwo w programach edukacyjnych.

Powyższe formy, metody i techniki wykorzystywane są głównie w pracy z uczniami, a także rodzicami i nauczycielami.

Ewaluacja                                                     

Zespół ds. Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego dokonuje ewaluacji programu WSZD w czerwcu każdego roku szkolnego.

Ewaluacja odbywa się w poszczególnych obszarach na podstawie ankiet lub rozmów
z rodzicami, uczniami, nauczycielami, oraz na podstawie obserwacji  i sprawozdań informujących o sytuacji wychowawczej klasy.